Geçtiğimiz hafta Ulusal Şairimiz Çıkkaytı Şamil'i katledilişinin 6. yıldönümünde andık.
Ulusal Şairimiz Cıkkaytı Şamil'in anısına: Khoşta'dan sonra bayrağımız Şamil olmuştu. O bize Huısav'ın bir lütfu idi "!
Dzhykkayty Fedyry fyrt Shamil tyhhæy". Kostayy fӕstӕ nӕ tyrysa Shamil Shamil uyd nyn Huytsau balӕvar kodta "
2011 yılında 26 Mayıs'ta önce işkence edilip bıçaklanmış sonra da boğazı kesilmiş olduğu anlaşılan bir ceset bulunmuş daha sonra bunun milli şairimiz Kuzey Osetya Devlet Üniversitesi , Oset Dili Bölüm Başkanı Cıkkaytı Şamil'e ait olduğu anlaşılmıştı. Şamil sadece Oset dilinin, Nafi ile beraber yaşayan en büyük iki şairinden biri sayılmıyordu nesir ve nazım eserlerinin yanısıra 150'den fazla Oset folkloru ve dilbilimi üzerine bilimsel eseriyle, Sofokles'ten Şekspir'e pek çök eseri Oset diline kazandırmış, uzun yıllardır Oset Dili ve Edebiyatı Bölümü'nün dekanlığı yanısıra ve eğitimciliğiyle de öne çıkan bir biliminsanıydı aynı zamanda. Yine Oset Geleneklerinin ve Kimliğinin korunması uğra şılarının baş savaşçısı ve "Oset Ulusal Yeniden Uyanışı" 'nın da bayraktarıydı. Şamil, Osetya Zafer Nişanı, Kosta Hetægurova Nişanı'nın yanısıra Kuzey Osetya-Alanya Ulusal Şairi Ünvanı'nı da taşıyordu pek çok diğerlerinin yanısıra. Son yıllarında Şamil yoğun bir şekilde "Oset Etnografi Ansiklopedisi" için çalışmaktaydı.
Oset geleneklerine sahip çıkması ve bu yüzden 2007 yılında Hacca giden bir grup İnguş'un Beslan Katliamı Şehitliği'nin çitlerine işemelerini takiben çıkan olayların ardından öfkesini keskin bir şiirle dile getirmişti. pek çok radikal İslamcı'nın tepkisini çekmişti.
Cıkkaytı Şamil'in "Osetya'nın Salman Rüştü'sü" olarak anılması ise 2007 yılında bir grup Çeçen ve İnguş'un Hac için Havaalanına giderken, tam da yolları üzerinde olmamasına rağmen, Beslan Melekleri Mezarlığının yanında durup mezarlığın çitlerine işemeleri üzerine etraftaki Oset gençlerin bunları taşlamaları üzerine çıkan olaylardan sonra öfkesini keskin bir şiirle dile getirerek yazdığı 2008 yılında Mah Dug dergisinde yayınlanan "Hac Yolunda Kurt Sürüsü" şiirinin yayınlanmasından sonra gelişen olayları takiben olmuştu. (Müslüman örgütleriyse bu "ihtiyaç gidermenin" 700 metre ötedeki sağlık merkezinde olduğunu iddia etmişlerdi) Şairimiz pek çok tehdit almıştı Selefi / Wahhabi Radikal İslamcılardan. Özellikle son iki satırındaki "kara taşınıza köpeğimi işeteceğim" ifadesini dinlerine yönelik bir hakaret olduğu iddiasıyla İslami örgütler dava açmış ancak mahkeme Şamil'in "Hac Yolunda Kurt Sürüsü" ifadesinin (Hac için yola çıkan bir kurt sürüsünün "nasılsa Kabe'de tüm günahlarımız affedilecek" rahatlığıyla yol boyu yeni günahlar işlemelerinin anlatan) bir Oset masalındaki motif olduğu ve dinlerdeki iki yüzlülüğü hedef aldığını ve "Karataş" ın sadece bir göktaşını değil genel olarak dar görüşlü tüm dinlerdeki "idol" anlamında kullanıldığı savunmasını yapmış ve nefret suçu / hakaret davası beraatle sonuçlandırmıştı. Bu tartışmaların popülize olması üzerine Şamil radikal radikal müslümanlardan ölüm tehditleri almaya başlamış ancak geri adım atmamış ve bu süreçte Osetya'nın Salman Rüştü'sü diye anılır olmuştu. Sovyet zamanında "sınıf bilinci olmamakla" " milliyetçilikle" suçlanıp rejimin tehditi altında yaşayan şairimiz sonrasında da toplumdaki bozulmanın ve paraya tapmanın en önde gelen eleştirmeni olmuş, son üç yılı boyunca da İslamcıların tehditi altında yaşamıştı ancak O hiç bir zaman baskılara boyun eğmedi. Nihayetinde şiirlerinde hep karşılaştıra geldiği aşk / nefret ; aydınlık / karanlık; cömertlik / zalimlik; asillik / hinlik; yaşam / ölüm; güzellik / çirkinlik güçlerinin ikincilerini temsil edenlerce katledildi .
Cinayet üzerine farklı çevrelerce bunu radikal islamcıların yaptığı ya da bunun Müslümanlara karşı derin devletin yaptığı bir provakasyon olduğu dile getirilmişti. Cinayetle ilgili olarak şüpheli olarak David Muraşeva aranmaktaydı . Özel Kuvvetler tarafından kuşatıldığı sırada, üç yıl önce önce müslüman olup sonra hızla radikalleşen, Muraşeva'nın çatışma sırasında "evet ben öldürdüm o kafiri" diye bağırıp cinayeti üstlendiği söylenmişti. Muraşeva daha önce de uyuşturucu, silah taşıma , kamusal mekanlara Radikal İslamcı sloganlar yazma ve camide kavga çıkarma gibi suçlardan gözaltına alınmış biriydi.
Babası George Muraşeva ise "bu alçakça cinayeti işleyen benim oğlum olamaz" deyip oğlunun cesetini almayı reddetmiş ve cenazesine katilin kendi ailesinden de hiç kimse katılmamıştı. Babası Şamil'in sülalesinden özür dilemiş ve gençleri radikal islamdan uzak durmaya çağırmıştı. Muraşeva ile irtibat halinde olan 18 kişi daha sonra tutuklandıklarında bunları savunma amacıyla kurulan komiteye başkanlık eden Magomed Tuaeva da "Bütün Kafkasya coğrafyasında bir yaşlıyı değil bu şekilde hunharca katleden el kaldıran birini bile bulamazsınız (...) Şamil sadece bir şair değil Osetya'nın milli şairiydi, geçmişte Kosta neydiyse bugün de Cıkkaytı Şamil odur ! "diyerek Şamil'e sahip çıkmıştı.
"Fætsæuynts birægy tot Hadza" şiiri:
Fætsæuynts birægy tot Hadza,
Kæron cN tærigædtæn næy.
Yæ kænon tugdzyh syrd næ uadzy,
Læbury hurmæ dær zydæy.
CN huyran birægtæn - yssyrtæ,
Væyyy cN Lamaze dær fydvænd;
Huytau næ uælmærdty tsæh syrdtæ
Kænynts Huytsauy fydgænd times.
Gey, sihtæ! Zæhh uæ byny rizæd,
Kænut uæ ingæntæ huylydz!
Ælgyst fæut, ælgyst! - fæmizæd
Uæ kuvæn sau duryl mæ kuydz.
Şamil'den bir alıntı Cıkkaytı:
"Milliyetçilik, İnguş milliyetçiliği gibi radikal, Gürcü milliyetçiliği gibi değil faşist olmak zorunda: vatanseverlik olarak da tezahür edebilir: Bunun için bizim karşılığı Oset Milleti'nin korunmasıdır Demokrasi ve bu Hümanizm sınırları Içinde kalarak başarılabilir. Çabalarımızı bu uğurda harcamalı Nart atalarımızın bilgeliğini bugüne taşımalıyız: O ağzından yalan söz çıkmayan kendini halkı için feda edebilen o atalarımızın zamanındaki herkesin imrendiği saygın gerçek Osetler gibi Osetler olmalıyız bugün de. O zaman da bugün de vatanseverliğin temel prensibi değişmemiştir ve o da "kendini vatanı, milleti uğruna feda edebilmektir." Bu yeniden doğuş için milli bir meclise (NIHAS) ve cesaret ile dayanıklılığın kazandırıldığı okullara (ZİLAHAR) sahip olmalıyız yeniden ancak bu şekilde kardeşlik bağlarımızı güçlendirip . bir millet olabiliriz "
!" Anadil bir hazinedir "derler, doğru değıl Anadil bizim hayatımız, ruhumuz ve meşalemizdir"
Cıkkaytı Şamil'den ve bir çevirisi şiir:
DYUUADÆS DZYRDY
Iron dzyrdtæ Myn hurtæ sty ... Uæddær Dyuuadæs dzyrdy - ce 'ppætæy huyzdær . Læuuy cN særgy Farnham dzyrdtæn TSARD, Yæ fidauts uymæn - arvy stælfæn - ART. Nærton dzyrdtæn cN fælmændær from MAD, Tsæuy yæ armæy adæmyl BÆRKAD. Næ dzyllæyæn yæ ruhsdær bællits - Farnham Uæzdan lægæn yæ uældær ching - ÆFSARM. Sygdæg udæn yæ mæty sær - HÆLAR, Yskæny max Huytsauy 'msær ÆHSAR. Lædzhy Nysa - SÆRIBAR æmæ KAD. CN særvæltau hæuy hætsynæn CARD. Æppæt hærztæn Iriston in byndur - Ænæ uy mæn næ tavdzæni cN hoor.
1981 ABC November 20
Oniki SÖZCÜK
İronca sözcükler Bana Güneş gibidir ... Yine de
Oniki kelime var ki - hepsinden güzeldir.
Bolluk dolu kelimelerin bu hepsinin başında gelir - TSARD (yaşam),
Yakışanı Odur ona - göğün yıldızlarının - the ART (Ateş).
Kelimelerin en yumuşağıdır Nærton - MAD (Ana),
Onunla elele gelir herkese - BERKAD (Bereket).
Aydınlık umudu Memleketimizin - FARN (bolluk / Huzur)
Asil erkeklerin en Üst gönencidir - ÆFŞARM (Utanmak).
Kalbin kaygısının kaynağıdır temiz - Helar (Dost),
Tanrıya eşit kılar Bizi - ÆHŞAR (Cesaret)
Erkekliğin emaresidir - ŞÆRİBAR (Hürriyet The) ve KAD (Şeref).
Onlar aşkına gerekir gerekir elde - KARD ( Kama).
Iyiliklerin temel taşıdır Hep IRISTON (Osetya), __
O olmadan Güneş bile beni ısıtmaz.
20 Kasım 1981
Şamil'in Oset Literatürü, Folklorü hakkındaki ve kendi edebi kitapları için:
https://vk.com/wall-33833481_9524
1) Iron literaturæyy stories. 1917-1956. (2003)
2) Ossetian literature. Brief Outline (1980).
3) Folk and ossetic Soviet poetry. 1917-1941 gg. (1972).
4) Namys: æmdzævgætæ, kaddzhytæ, tælmatstæ (2010).
5) Razagdy lægtæ. Sfældystadon surættæ: Arsene Elbyzdyho, Tsomah, Gino, Gappo (1999).
6) Ragon Iron tsard æmæ adæmy zondahast: Myth, folklore, ægdau (2009).
7) Art æmæ ærthutæg: Radzyrdtæ (2007).
8) Sasta dzængæræg: æmdzævgætæ (2000).
Oset Ulusal İdesi Şamil'in (Fikiri) Konuşması:
https://www.youtube.com/watch?v=Kg2jROJD13w&t=92s
Şamil'in ardından yazılan kapsamlı bir yazı:
http://osinform.org/29969-shamil-yavlenie -nacionalnoy--v-kulture osetinskogo-naroda-a-eto-vsegda-neprehodyaschee.html
Şamil'in Bibliografisi:
https://ria.ru/spravka/20110526/380383391.html
Muraştı Elbrus (Muraste Elbrus) 'un Osetçe Şamil 'in ardından yazdığı
"... Hatyra, Shamil! .. Kæd zærdæ næ coma ævzag næ tasy, uæddær melon" ruhsag "zægyn ..."
diye biten yazısı
http://region15.ru/articles/3419/
Şamil'den seçme Osetçe şiirleri için:
http://www.iriston.com/nogbon/news.php?newsid=1128
http://allingvo.ru/POETRY/dxiykkajty_shamil.htm
Şamil'ın Vadim Tsallatı tarafından okunan "Beslan" şiiri:
Beslan / Shamil Dzhykkayty . Vadim Tsallati reads "
https://www.youtube.com/watch?v=PNk51I6IcUQ
Şamil'ın Valery's Hasanov okunan tarafından" Kosta "şiiri:
https://vk.com/video-32470467_170758192
